قلب

قلب :  قلب در حفره صدری بین دنده های سوم تا ششم قرار دارد0 اولین صدای قلب (سیستولیک) با انقباض بطنی هم زمان است و توسط حرکت انقباضی میوکارد و بسته شدن دریچه دهلیزی-بطنی بوجود می آید (صدای عضلانی دریچه ای). این صدا طولانی تر، عمیق تر ( یا مات تر) و بلند تر از صدای دوم قلب است که کوتاهتر، زیرتر (یا روشنتر) و آهسته تر میباشد و توسط بسته شدن دریچه های سینی (صدای دریچه ای) تولید شده و هم زمان باشروع دیاستول است (صدای دیاستولیک قلب) فاصله بین اولین و دومین صدا از فاصله بین دومین صدا تا انقباض بعدی بسیار کوتاهتر است اولین صدا در بالای بطن ودومین صدا در بالای قاعده ی قلب شنیده می شود0

به منظور گوش کردن صدای دریچه های قلب گاو به بهترین وجه، می توان به شرح زیر عمل کرد 

 

 

 

 

دریچه آئورتی:در طرف چپ ،درست در پایین خط فرضی افقی که ازمفصل شانه می گذرد0 دریچه ششی: در طرف چپ، نیمه ی راه بین مفاصل آرنج وشانه، در حد امکان به طرف جلو پیش برده شود. دریچه دولتی(میترال) : در طرف چپ ، به همان صورت درست در پایین خط افقی که ا ز مفصل شانه می گذرد ،اما اندکی عقب تر در پنجمین فضای بین دنده ای. دریچه سه لتی: در طرف راست ، قطعه سینه ای در نیمه راه بین مفصل شانه وآرنج ،در حد امکان به طرف جلو پیش برده شود. تاکی کاردی: ضربان بیشتر از90 عدد در گاو بالغ در حال استراحت ، بیشتر از 100 عدد در گاو جوان یابیشتر از120 عدد در دقیقه در گوساله ها دلالت بر تاکی کاردی مینماید که نشانه ای از نارسائی در گردش خون و یا عفونت سپتیسمیک است البته ارقام بالا در سرزمینهای مرتفع کوهستانی 10 ضربه کمتر از سرزمینهای پست است . گاهی در حالت نوشیدن و خوردن بخصوص در گوساله تعداد ضربان قلب به مدت کوتاهی حتی به 150 می رسد. سوفل Murmur = مورمورها یا صداهای اضافی قلب شامل هر صدایی می باشد که به اولین و دومین صدای قلبی اضافه می شود و همیشه پاتولوژیک می باشند وبه مورمورهای آندوکاردی یا اگزوکاردی (پریکاردی) تقسیم می شوند. صداهای آندوکاردی در داخل قلب بوجود آمده و معمولا در اثر نارسائی دریچه ای، مخصوصا بسته شدن ناقص یا تنگی (استنوز) دریچه ی دهلیزی –بطنی یا سینی و تولید آشفتگی در جریان خون داخل قلب بوجود می آید. جراحات مولد این عارضه معمولا آماسی و ترومبوتیک هستند. گاهی صدای مورمور بطور مادرزادی در اثر باقی ماندن سوراخ بیضی Oval foramen (بین دو دهلیز) بوجود می آیدو گاهی این صدادر اثر کم خونی ،خونریزی ویا کمبود شدیدتغذیه ای (مورمورآنمیک)بوجود می آید. میزان حجم خون گاو 80 ـ50 میلی لیتر به ازای هر کیلو گرم وزن بدن می باشد. آزمایش توقف سیاهرگی venous stasis test یا میزان پری سیاهرگ وداج: اگر ورید وداج در ناحیه میانی گردن فشرده شود، رگ در بالای نقطه فشرده شده به دلیل تجمع خون متورم و پر تر می گردد ولی قسمتی پایین تر از نقطه فشرده شده در ضربان بعدی قلب خالی می گردد- در این حالت نتیجه آزمایش فشاربرروی سیاهرگ منفی است. اما اگر ورید وداج برجسته شده باشد و در ملامسه سفت باشد پس پری آن غیر طبیعی است.چنین عارضه ای در جریان خون سیاهرگی گاو معمولا ناشی از عملکرد ناقص قلب در نتیجه جراحات پریکارد است که خود توسط سل، لکوز یا جسم خارجی به وجود آمده است (و از انبساط کامل قلب در خلال دیاستول جلوگیری می کند ). از دیگر دلایل وقوع این حالت، تنگی مدخل قفسه سینه در اثر نئوپلاسم است که ورید وداج را در این نقطه دائما در معرض فشار قرار می دهد. تنگی دریچه ی سه لتی با ممانعت از بازگشت خون سیاهرگی به دهلیز راست، عامل دیگری محسوب می شود (اما بسیار نادر است ) .در موارد پیشرفته رکود جریان خون سیاهرگی ،قطعه ای از سیاهرگ وداج که پایین تر از نقطه فشرده شده قرار دارد نمی تواند خالی شود و دقیقا به میزان قبل از این کار پر از خون باقی می ماند.در این حالت آزمایش فشار بر روی سیاهرگ مثبت تلقی می شود (تصویر زیر ) که نشانه ای از نارسائی شدید گردش خون است . نبض سیاهرگ وداج : تنفس به وسیله تغییراتی که در فشار داخلی قفسه سینه ایجاد می کند، موجب افزایش و کاهش ریتمیک اندازه ورید وداج در محل ورود آن به داخل قفسه سینه در خلال باز دم ودم می گردد. چنین نوسانی در ورید وداج ، به خصوص در بیماران با اختلال تنفسی، مشخص تر می باشد وبه عنوان شاخص بیماری تنفسی به کار می رود. در اکثر گاوهایی که خیلی زیاد عضلانی نیستند ویا پوست ضخیمی ندارند، در طی سیستول دهلیز انقطاع مختصری در جریان مداوم خون سیاهرگی به وجود می آید واین انقطاع، انبساط خفیف تا ملایمی را در نزدیکترین قسمت ورید وداج به قفسه ایجاد می کند. این انبساط احساس یک موج نبض را که به طرف سر در حرکت است القا می نماید امادر حقیقت فقط یک انبساط عروقی تحلیل رونده است که به ظاهر عکس مسیر جریان خون می باشد و نبض سیاهرگی منفی یا دهلیزی نامیده می شود. در گاو سالم هنگامی که بخش پائینی ورید متعاقب به هم فشردن یک نقطه آن خالی می شود، این نبض ناپدید می گردد- آزمایش فشار بر روی سیاهرگ در اینجا منفی است. نبض منفی در سیاهرگ شیری هرگز دیده نمی شود، چرا که پایین تر از قلب قرار گرفته است. هنگامی که دریچه سه لتی کاملا بسته نمی شود، مقداری از خون موجود در نیمه راست قلب در خلال سیستول بطنی بجای عبور از سرخرگ ریوی به طور فعال به طرف عقب در امتداد سیاهرگهای بزرگ رانده می شود. دراین موارد ورید وداج دارای نبض واقعی و پاتولوژیک است و با اجرای آزمایش فشار روی سیا هرگ نیز ناپدید نمی شود. این نبض سیاهرگی مثبت یا بطنی قلمداد میشود و در سیاهرگ شکمی ( شیری ) نیز مشاهده می گردد. در صورت وجود نارسایی میترال یا نارسایی نیمه چپ قلب، ادم یا خیز ریوی و نهایتا خیز ریوی کف آلود بهمراه سرفه و تاکی پنی در حیوان مشاهده می گردد. در نارسایی نیمه راست قلب یا نارسایی دریچه سه لتی، خون بطرف سیاهرگهای بزرگ ( بجای عبور از سرخرگ ریوی) پس زده شده و در نتیجه منجر به ادم یا خیز زیر پوستی anasarca ( بخصوص در ناحیه فک، گردن و پوست ناحیه جلوی قفسه سینه ) و خیز در محوطه بطنیascites ، ناحیه صدری hydrothorax و آبشامه قلب hydropericardium میگردد. اگر پر خونی باندازه کافی شدید باشد روی کبد وکلیه نیز تاثیر میگذارد. بطوریکه در کبد باعث تورم و از دست دادن فعالیت نرمالش میگردد. در ادامه با وخامت بیماری روی سیستم سیاهرگی باب Portal system نیز اثر گذاشته و باعث اختلال در هضم وجذب در دستگاه گوارش میشود و همچنین خروج ترشحات ترانسودائی Transudation بداخل روده ها را سبب گردیده و لذا منجربه اسهال می گردد ( در ابتدای بیماری مدفوع نرمال است و در مراحل پیشرفته اسهال ظاهر میشود). سیاهرگهای سطحی بدن نیز متسع میشوند در همین رابطه نیز سیاهرگ وداج نیز متسع و نبض دار میگردد. اختلال در کلیه ها بدنبال کاهش جریان خون ورودی سرخرگی وکاهش اکسیژن و تخریب سلولها Anoxic damage در گلومرولها موجب کاهش ادرار و دفع پروتئینهای پلاسما (آلبومین) میگردد. آزمایش توقف سیاهرگریتمدلایلنوع نبض یا حالت سیاهرگ منفیهمزمان باتنفسوابسته به تغییر فشار داخل قفسه سینه در خلال تنفس (به خصوص در اختلال یا تنگی تنفس)نبض موجی یا نوسانی منفیهمزمان با سیستول دهلیزی، نبض درآ زمایش توقف سیاهرگی ناپدید می گردد.انقطاع مختصر جریان خون سیاهرگی با منشاء محیطی در خلال سیستول دهلیزینبض منفی سیاهرگی مثبتهمزمان باسیستول بطنی، نبض آن در هنگام آزمایش توقف سیاهرگی باقی می ماند.نارسائی دریچه سه لتی (نبض حقیقی، پس زدن خون از دهلیز راست به داخل وریدهای بزرگ)نبض مثبت سیاهرگی منفیهمزمان با ضربان نبض سرخرگی، حتی در آزمایش توقف سیاهرگی قابل دیدن و لمس کردن استلرزش دیواره سیاهرگ وداج در اثر تماس نزدیک با سرخرگ مشترک کاروتید common Carotid a.نبض کاذب سیاهرگی مثبتورید به طور مداوم پر از خون متورم شده است.نارسایی نیمه راست قلب در اثر پریکاردیت تروماتیک، لکوز یا سل پریکارد (تومور یا تورم در مدخل قفسه سینه یا تنگی دریچه سه لتی)* تورم یا پری سیاهرگ وداج ( غالبا همراه با ادم ناحیه سینه-گردنی brisket edema) * در صورت وجود نارسایی میترال یا نارسایی نیمه چپ قلب، ادم یا خیز ریوی و در نارسایی نیمه راست قلب یا نارسایی دریچه سه لتی خیز زیر پوستی ایجاد میگردد

دیابت و بیماریهای قلب و عروق

مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم

مهمترین علت پیدایش بیماری های قلبی- عروقی، تصلب شرایین می باشد. تصلب شرایین سبب می شود که سرخرگ های گوناگونی که به سمت های مختلف بدن خون می‏رسانند، بهتدریج سخت و تنگ گردند و توانایی آنها برای انتقال اکسیژن و مواد غذایی به سلول های بدن کاهش یابد. عواملی هستند که موجب سریعتر شدن تصلب شرایین می گردند و در صورت وجود آنها احتمال پیدایش بیماری قلبی- عروقی افزایش پیدا می کند. برای پیشگیری از پیدایش بیماری‏های قلبی- عروقی و مرگ و میر و ناتوانی ناشی از آنها، باید این عوامل خطر را بشناسید و به توصیه‏های پزشکی توجه نمایید.
 عوامل خطر برای بیماری های قلب و عروق عبارتنداز: سن بالا، جنس مذکر، سابقه خانوادگی بیماری قلبی زودرس، فشار خون بالا، افزایش چربی خون 0به ویژه کلسترول)، دیابت قندی، سیگار کشیدن، چاقی، کم تحرکی (انجام ندادن فعالیت های بدنی) و اختلال در انعقاد خون.
 با توجه به اینکه دیابت از عوامل خطر بیماری های قلبی-عروقی است و معمولاٌ با عوامل خطر دیگر همراهی دارد (و گاهی شاید ایجاد کنندة آنها باشد)، مبتلایان به دیابت باید بیش از دیگران مراقب سلامت قلب و عروق خود باشند. پژوهشهای فراوان پزشکی نیز نشان داده اند که عوامل خطر قلبی- عروقی در مبتلایان به دیابت نوع 2 شایعتر هستند.
 بیماری های قلبی- عروقی را می توان به سه گروه عمده تقسیم کرد:• بیماری های کرونری قلب
• حوادث عروقی مغز
• بیماری رگهای محیطی
بیماریهای کرونری قلب
 قلب یک پمپ عضلانی به اندازة مشت گره کرده انسان است که در هر دقیقه به طور متوسط 60 تا 100 بار می تپد و خون را در بدن به گردش در می آورد. گردش خون سبب می‏شود که اکسیژن و مواد غذایی به اندام های بدن برسد و مواد زائد ناشی از فعالیت سلول ها نیز دفع گردد. عضله قلب هم از این قاعده مستثنی نیست و باید خونرسانی مناسب داشته باشد تا این کار حیاتی خود را به درستی انجام دهد. خونرسانی به عضله قلب توسط رگ هایی موسوم به «سرخرگ های کرونر» صورت می گیرد. رسیدن خون به قلب و میزان فعالیت عضله قلب تا حدی مشابه وضعیت عرضه و تقاضا است؛ هرچه قلب فعالیت بیشتری داشته باشد (مثلاٌ هنگام فعالت‏های سنگین بدنی یا اضطراب و تنش)، به خون بیشتری احتیاج خواهد داشت. سرخرگ‏های کرونر باید بتوانند این افزایش نیاز را تأمین کنند و گرنه سلولهای عضله قلب با مشکل روبرو خواهند شد.
 تصلب شرایین و همچنین پیدایش لخته درون رگ‏های کرونر سبب می شود که خونرسانی به سلول های عضله قلب کاهش یابد. در نتیجة کمبود اکسیژن و مواد غذایی و انباشت مواد زائد در عضله قلب، دردی پدید می آید که به «درد قلبی» یا «آنژین صدری» معروف است. اگر سرخرگ کرونر به طور کامل (به وسیله تنگی شدید یا لخته خون) بسته شود، سلول‏های قلبی مربوط به حوزه آن سرخرگ خواهند مرد که به این وضعیت «انفارکتوس قلبی» می‏گویند. گاهی نیز در اثر اختلال شدید و گسترده در کارکرد عضله قلب، مرگ ناگهانی رخ می دهد.
نشانه‏های مهم بیماری قلبی
1- درد قفسه سینه: این درد کوبنده یا فشارنده در ناحیه پشت جناغ سینه احساس می شود و ممکن است به گردن، دستها، پشت و یا شکم هم انتشار یابد. آنژین صدری اغلب هنگام کارهای بدنی یا فشارهای روحی و روانی که فعالیت قلب افزایش پیدا می کند، بروز می‏نماید و معمولاٌ با استراحت یا مصرف نیتروگلیسرین زیرزبانی تسکین می یابد. اگر درد با استراحت یا چندین دقیقه پس از مصرف قرص یر زبانی بهبود نیافت و به ویژه اگر همراه با تنگی نفس، تهوع و تعرق شدید بود، ممکن است نشانه انفارکتوس قلبی باشد. به دلیل اختلال در اعصاب محیطی، شدت نشانه های بیماری قلبی در افراد دیابتی ممکن است کمتر از میزان مورد انتظار باشد (انفارکتوس بی سروصدا)؛ از این رو شما که به بیماری دیابت مبتلا هستید باید بیشتر متوجه چنین نشانه هایی باشید و به موقع به پزشک مراجعه کنید. البته به یاد داشته باشید که دردهای قفسه سینه فقط نشانه بیماری قلبی نیستند و ممکن است مثلاٌ در اثر بیماری های گوارشی یا ریوی نیز پدید آیند.
2- تنگی نفس: احساس تنگی نفس می تواند از نشانه های بیماری کرونری قلب باشد گرجه در بسیاری از بیماری های تنفسی و... نیز این حالت پدید می آید.
3- تپش قلب: در این وضعیت، فرد به طور ناراحت کننده ای ضربان قلب خود را احساس می‏کند. تپش قلب در حالت های اضطرابی و برخی بیماری های دیگر قلبی نیز ممکن است پدید آید.
4- خیر یا ادم: در مراحل پیشرفته تر بیماری قلبی (نارسایی قلب) که کارکرد پمپ اشکال پیدا می کند، مایع موجود در بافت های بدن (به ویژه بخشهای پایینی بدن مثل قوزک پاها) به طور کامل تخلیه نمی شود و در زیر جلد انباشته می گردد. البته خیر یا ادم در نتیجه بیماری های واریسی پاها، بیماری کبد، اختلالات کلیوی و... نیز ممکن است پدید آید.
حوادث عروقی مغز (سکته مغزی)
 هنگامی که رگهای تغذیه کننده مغز به شدت آسیب ببینند، خون به سلول های مغزی نمی‏رسد و آنها دچار مرگ خواهند شد که به این حالت «انفارکتوس مغزی» می‏گویند. سکته مغزی هم در اثر تنگی و بسته شدن رگ های مغز پدید می آید و هم به دنبال پاره شدن و خونریزی رگهای مغز. مهم ترین عامل خطر برای حوادث عروقی مغز افزایش فشار خون (پرفشاری خون) است. خطر سکته مغزی در مبتلایان به دیابت که فشار خون بالا هم دارند، دو برابر افرادی است که تنها به پرفشاری خون دچار هستند. این مسأله اهمیت کنترل فشار خون در بیماری دیابت را آشکارتر می سازد.
 نشانه های حوادث عروقی مغز بسته به اینکه کدام قسمت مغز اختلال خونرسانی پیدا کند، بسیار گوناگون هستند. کرختی یا ضعف حرکتی شدید (فلج) در یک نیمه بدن و نابینایی یا تاری دید زودگذر یک چشم از جمله نشانه های حوادث عروقی مغز می باشند.
بیماری رگهای محیطی
 منظور از بیماری رگهای محیطی بیماریهایی است که عروق بیرون از قلب و مغز را گرفتار می کنند. این بیماریها معمولاٌ در نتیجه تنگ شدن رگهایی که خون را به پاها و دستها می‏رسانند، پدید می آیند. کاهش خونرسانی به پاها سبب دو نوع عارضه می شود:
1- قنقار یا یاگانگرن: مرگ بافتی در اثر نرسیدن خون به اندامها که در نهایت به قطع آن عضو می انجامد.
2- لنگش متناوب: به علت تصلب شرایین خونرسانی کنندة پاها، پس از مدتی راه رفتن درد شدیدی معمولاٌ در عضلات پشت ساق پا به وجود می‏آید.
به طور کلی احتمال اینکه مبتلایان به دیابت نیاز به قطع قسمتی از پاهایشان پیدا کنند، 15 تا 40 برابر جمعیت جامعه است. بنابراین پایبندی به توصیه های مربوط به پیشگیری از بیماری‏های قلبی- عروقی و نیز رعایت اصول مراقبت از پاها، برای افراد دیابتی بسیار اهمیت دارد.
اصول پیشگیری از بیماری های قلب و عروق در افراد دیابتی 1- چربی (به ویژه کلسترول) خون خود را کاهش دهید.
کلسترول که نوعی چربی است، در پیدایش و گسترش تصلب شرایین نقش مهمی دارد زیرا می تواند در دیوارة رگها رسوب کند و همراه با عوامل دیگر به تنگی و بسته شدن سرخرگ‏ها بینجامد.
 کلسترول دونوع مهم دارد: یکی کلسترول «بد» (LDL) که موجب بسته شدن رگها و بیماری قلبی-عروقی می شود و دوم کلسترول «خوب» (HDL) که کلسترول اضافی بدن را از بافتها خارج می کند و خطر بیماری قلبی را می کاهد. نوعی از کلسترول که باید غلظت کمی در خون داشته باشد، همان نوع «بد» یا LDL است.
 شما می توانید با پرهیز از مصرف غذاهای پرچربی و رعایت توصیه های پزشکتان، چربی خون خود را در سطح مناسب نگه دارید.
2- فشار خون خود را کنترل کنید
فشار خون بالا افزون بر اینکه فشار بیشتری بر قلب وارد می سازد و نیاز آن به خون را افزایش می دهد، روند تصلب شرایین را هم تسریع می کند و سبب آسیب اندامهای گوناگون بدن می گردد.
3- وزن خود را به حد مناسب برسانید
چاقی عامل خطر مهمی برای افزایش فشار خون است. همچنین چاقی یا اضافه وزن موجب افزایش مقاومت سلول های بدن نسبت به انسولین می شود. شما باید زیر نظر یک پزشک یا متخصص تغذیه وزن بدنتان را به میزان متناسب باقد، جنس و سن خود برسانید.
4- سیگار نکشید
استعمال دخانیات سبب افزایش ضربان قلب و در نتیجه کار قلب می شود و فشار خون را هم بالا می برد. همچنین سیگار بر اثر روی عوامل انعقادی و نیز غلیظ کردن خون احتمال تشکیل لخته و بسته شدن سرخرگ ها را افزایش می دهد. افزون براین، سیگار با اثر بر رگهای کوچک، خونرسانی به بخش های انتهایی اندام ها (به ویژه پاها) را مختل می کند و این عارضه در افراد دیابتی که گرفتاری اعصاب محیطی نیز دارند، بسیار مهم است و خطر قطع عضو را باز هم افزایش می دهد. این آثار جدای از سرطان زایی سیگار است که موجب ناتوانی و مرگ خواهد شد. امروزه سیگار مهم ترین علت قابل پیشگیری سرطان بشمار می آید.
5-قند خون خود را کنترل کنید
 کنترل دقیق قند خون، هم به طور مستقیم و هم به طور غیرمستقیم، نقش مهمی در پیشگیری از بیماریهای عروقی می تواند داشته باشد.
6-فعالیت ورزشی منظم داشته باشید
 پژوهش‏های پزشکی نشان داده اند که داشتن یک زندگی کم تحرک (از نظر بدنی)، صرف نظر از عوامل خطر دیگر، احتمال دیابت، چاقی و بیماری کرونری قلب را افزایش می دهد. پیاده‏روی، دوچرخه سواری، تنیس روی میز، باغبانی و دویدن آرام فعالیتهای بدنی هستند که اثر مفیدی بر تندرستی شما خواهند داشت. توصیه می شود که روزانه 30 دقیقه به فعالیت بدنی بپردازید، می توانید این میزان فعالیت را در سه دوره 10 دقیقه ای (بافاصله) نیز انجام دهید.

 

مردان واکسن هپاتیت را اول صبح تزریق کنند

گروه سلامت: پژوهشگران اعلام کردند: تاثیر تزریق واکسن‌های هپاتیت و آنفلوآنزا هنگام صبح روی مردان بهتر است.

به گزارش ایسنا، ‌محققان انگلیسی تاکید کردند که اگر این واکسن‌ها در هنگام صبح به مردان تزریق شوند، مقاومت بدن آنها را در برابر ابتلا به این بیماری‌ها به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.
پژوهشگران دانشگاه بیرمنگهام به سرپرستی دکتر آنا کاتریونا، در این تحقیق درباره نحوه واکنش به تزریق واکسن هپاتیتA  در افراد سالم و جوان و همچنین واکنش افراد سالمند به تزریق سالانه واکسن آنفلوآنزا مطالعه و آزمایش کرده‌اند. در مرحله اول پژوهش به 75 نفر از دانشجویان دانشگاه بیرمنگهام بین ساعت 10 صبح تا ظهر یا 4 تا 6 بعدازظهر واکسن هپاتیت تزریق شد. در مرحله دوم به 90 نفر از افراد مسن‌تر بین ساعت 8 صبح تا 11 صبح یا بین ساعت یک بعدازظهر تا 4 بعدازظهر واکسن سالانه آنفلوآنزا تزریق شد.

در این مطالعات معلوم شد: میزان مقاومت در برابر بیماری در مردانی که به هنگام صبح واکسینه شده بودند دو برابر بیشتر از افرادی بود که واکسن آنها در بعدازظهر تزریق شده بود.

این پژوهشگران تاکید کردند: در حالی که یافته‌های آنها درباره افرادی که به طور اتفاقی در پژوهش شرکت کرده‌اند تکرار شود، ‌مشخص خواهد شد که ساعت واکسیناسیون روی افراد تاثیر دارد.

هپاتیت ب مهم‌ترین علت سرطان کبد است

 

 

 

رئیس مرکز بهداشت استان مرکزی در گفتگو با مهر در اراک با اشاره به این که هپاتیت ب بیماری ویروسی خطرناک اما قابل پیشگیری است ، افزود: این بیماری به کبد آسیب می‌رساند و فعالیت آن را مختل می‌کند که مهم‌ترین و موثرترین راه مبارزه با این بیماری پیشگیری به وسیله واکسیناسیون است.

وی با بیان این که در سال 86 ، 280 مورد سرطان کبد در استان شناسایی شده، عنوان کرد: در کشور ما حدود 2‌‌میلیون نفر حامل ویروس هپاتیت ب و حدود 300 هزار نفر مبتلا به بیماری هپاتیت ب هستند.

عشرتی با اشاره به روش‌های انتقال آلودگی این بیماری گفت: این بیماری از طریق تماس جنسی حفاظت نشده با فرد آلوده، استفاده مشترک از ابزار آلوده تیز و برنده نظیر سوزن، سرنگ، تیغ اصلاح و مسواک، تزریق مکرر خون یا فرآورده‌های خونی آلوده، دیالیز با وسایل آلوده و پیوند اعضای آلوده، تولد از مادر آلوده به هپاتیت ب، خالکوبی، حجامت، سوراخ کردن گوش، خدمات پزشکی و دندانپزشکی در محل‌های نامطمئن و آلوده منتقل می‌شود.

رئیس مرکز بهداشت استان مرکزی با تاکید بر این که ویروس هپاتیت ب از طریق تماس جنسی، بزاق و تزریق آلوده نیز قابل انتقال است، خاطرنشان کرد: این بیماری از طریق دست دادن، در آغوش گرفتن، هم‌غذا شدن، وسایل نقلیه عمومی، سرویس‌های بهداشتی، استحمام، استخرهای شنا و نیش حشرات منتقل نمی‌شود.

وی اظهار کرد: از عوارض مهم این بیماری مزمن شدن آن است که در افراد بالغ، 15  10 درصد بیماران دچار این عارضه می‌شوند و نوزادانی که بیماری را از مادران خود می‌گیرند احتمال مزمن شدن بیماری در آنها بیش از 90 درصد خواهد بود و هر چه سن ابتلا بالاتر باشد احتمال مزمن شدن بیماری کمتر است.

عشرتی با اشاره به این که پیشگیری از هپاتیت ب، ساده‌تر و باصرفه‌تر از درمان آن است، گفت: دریافت واکسن هپاتیت ب توسط افراد خانواده فرد آلوده که با وی هم منزل هستند، پرهیز از استفاده از وسایل تیز و برنده، پرهیز از تماس جنسی مشکوک و حفاظت نشده ازجمله راه‌های پیشگیری از این بیماری است.

طحال

 

 

 



طحال، اندام پهنی است که ـ پهلوی معده ـ جای دارد. ولی هرگز جزء دستگاه گوارش نیست؛ بلکه بیشتر به دستگاه گردش خون ارتباط دارد. شاید هم مهم نبود اگر آن را در جای دیگری در بدن قرار‌ می‌دادند.
در اندام یک انسان تندرست، حدود ده میلیون گویچه قرمز، در ثانیه، نابود می‌شوند. البته گویچه‌های مرده احتیاج به جایگزین دارند. برای انجام این کار، سه قسمت مختلف در بدن فعالیت می‌کنند:
مغز استخوان
کبد
3ـ طحال
گویچه‌های قرمزی که باید در بدن ذخیره شوند تا در فوریت‌ها به‌کار آیند، در طحال پس‌انداز می‌شوند. گویچه‌های فرسوده نیز باز در طحال به نابودی می‌روند.
برخی از گویچه‌های سفید خون به‌نام لنفوسیت‌ها، در طحال و مغز استخوان ساخته می‌شوند. هنگامی که کمبود شدید خونی، به‌طور ناگهانی رخ می‌دهد، طحال تعداد فراوانی گویچه قرمز را آزاد می‌کند تا جای آن کمبود را پر کنند.
پس می‌بینید که طحال چه کارهای مهمی برای بدن ما انجام می‌دهد.

هپاتیت bو c

خبرگزاری دانشجویان ایران - تهران
سرویس: بهداشت و درمان - عمومی

رییس شبکه هپاتیت کشور گفت: هپاتیت مزمن «بی» شایع ترین عامل نارسایی کبد، سیروز کبدی و سرطان کبدی در ایران است.

دکتر سید موید علویان، فوق تخصص گوارش و کبد در گفت‌وگو با خبرنگار بهداشت و درمان خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) علوم پزشکی ایران، با بیان اینکه سالانه حدود پنج هزار نفر براثر هپاتیت مزمن «بی» فوت می کنند، گفت: واکسیناسیون نوزادان و افراد پرخطر از سال 73 توانسته است شیوع بالای این بیماری را کاهش می‌دهد.

وی با بیان این‌که در حال حاضر در زمینه این بیماری توجه بیشتر به نوجوانان و جوانان ضروری است، گفت: واکسیناسیون متولدین 68 و 69 انجام شده و در خصوص متولدین 1370 در حال انجام است.

رییس مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه بقیه الله (عج) افزود: واکسیناسیون متولدین 71 در آینده انجام خواهد شد.

وی در خصوص علت این توجه به نوجوانان و جوانان گفت: در حال حاضر الگوی انتقال این بیماری از انتقال مادر به فرزند به انتقال جنسی تغییر کرده است.

انتهای پیام

سرطان کبد و نارسایی کبد

کبد بزرگترین غده بدن نیز محسوب می گردد. کبد در قسمـت راسـت شکم و زیر قفسه سینه درست زیر دیافراگم قرار دارد. کبد مخروطی شکل بوده و سطحی صاف، نرم و لاستیک مانند دارد. رنگ آن قهـوه ای متـمـایل بـه قـرمز تـیـره است. کبد از دو بخش بنام لوب بزرگ وکوچک تشکیل یافته است. وزن آن از 1.2 تا 2.5 کیلوگرم متغیر بوده و با ابعاد 20 سانـتـی مـتـر طـول در 17 سانتی متر عرض و ضخامت 12 سانتی متر است. قسمت اعظم کبد از سلول هایی موسوم به هپاتوسیت ها تشکیل یافته است. کارکردها و وظایف متعدد کبد آن را به یک عضو بسیار حیاتی و مهم تبدیل ساخته است. وظایف کبد را میتوان اینچنین برشمرد: 1- کبد مسئول بیش از 500 کارد کرد حیاتی در بدن است. 2-بیش از یک لیتر خون در هر دقیقه از طریق کبد فیلتر میشود. 3- تفکیک مواد مغذی از مواد زاید. سم زدایی، تجزیه مواد شیمیایی و یا تبدیل مواد شیمایی سمی و غیر قابل دفع به مواد غیر سمی و قابل دفع. (متابولیزه کرده و غیر فعال کردن سموم) 4- یک کبد سالم قادر است 100 درصد باکتریها و سموم را پیش از آنکه به جریان عمومی خون بدن راه یابند، از بدن دفع کند. 5-در حفظ تعادل و تنظیم هورمونهای بدن نقش دارد. 6- در ذخیره سازی و متابولیسم چربیها، کربوهیدراتها و پروتئینها نقش دارد. 7- محل ذخیره گلوکز (قند) خون است. کبد گلوکز را تبدیل به گلیکوژن کرده و در خود ذخیره میکند. در صورت نیاز مجددا گلیوکوژن را تبدیل به گلوکز کرده و به جریان خون وارد میسازد. 8- محل ذخیره چربیها، ویتامینها (به ویژه ویتامینهای A,D,E,K,B12)، املاح معدنی (آهن، فولات، مس) و سایر مواد مغذی. 9- کبد یک کارخانه بیوشیمایی است: * سنتز آلبومین: پروتئینی که تبادل آب میان خون و بافتهای بدن را تنظیم میکند. * سنتز کلسترول: کبد تمام کلسترول مورد نیاز بدن را میسازد. * سنتز فاکتورهای انعقاد خون. * ساخت گلوگز از برخی آمینو اسیدهای خاص، گلیسرول و لاکتات. * سنتز گلوبین: بخشی از هموگلوبین خون. * سنتز فاکتورهای ایمنی سیستم ایمنی بدن. * سنتز فسفولیپیدها و لیپوپروتئینها-سنتز تریگلیسیریدها از اسیدهای چرب و گلیسرول. 10- کـبد صفرا را ترشح میکند. صفرا مایعی زرد متمایل به سـبـز اسـت. صفرا وظیفه کمک به گوارش و جذب چربیها و دفـع مــواد زاید را بر عهده دارد. ترکیبات عمده صفرا شامل کلـسترول، فسـفولیپـیـدها، بـیـلی روبـیـن و املاح صفراوی اسـت. صـفـرا از طـریـق مجاری متعدد صفراوی کبد ابتدا در کیسه صفرا ذخیره شده و پس از مصرف مواد غذایی حاوی چــربی به روده کوچک تخلیه میگردد. کیسه صفرا یک ارگان گلابی شکل بوده که به کبد متصل است. 11- زدودن بیلی روبین از خون. طحال مسئول انهدام گلبولهای قرمز فرسوده و پیر است. از انهدام هموگلبوبین گلبولهای قرمز ماده ای زرد رنگ بنام بیلی روبین پدید می آید. اما این بیلی روبین نا محلول در آب در کبد به بیلی روبین قابل دفع تبدیل میگردد. 12- دفع آمونیاک. آمونیاک حاصل از تجزیه پروتئینها یک ماده سمی خطرناک است که کبد با تبدیل آمونیاک به اوره این ماده سمی را از طریق ادرار از بدن دفع میکند. 13- کبد تصفیه خانه و پالایشگاه بدن است. هر چیزی که مامیخوریم، میاشامیم، تنفس میکنیم و یا با پوستمان تماس می یابد سرانجام به کبد مان میرسد. کبد وظیفه تصفیه آلایندهای هوا، آفت کشها، دود سیگار، مواد شیمایی، الکل، مواد مخدرو تمام داروهای مصرفی ما را بعهده دارد. اگر کبد وجود نداشت داروها برای همیشه در بدنمان باقی میماندند و الکل هیچگاه از بدن دفع نمیگردید. 14-در 3 ماه نخست بارداری تولید گلبولهای قرمز در جنین منحصرا توسط کبد صورت میگیرد. از هفته 24 بارداری به بعد مغز استخوان این وظیفه را بعهده میگیرد. * بد کارکردن، سوء تغذیه و استرس بیش از حد به کبد ریشه اکثر بیماریهاست. * تمام خون برگشتی از دستگاه گوارش که حاوی مواد غذایی است ابتدا به کبد میرود. بنابراین تمام غذایی که ما میخوریم توسط کبد پردازش میشود. یک مطلب جالب درباره کبد: کبد از مقاومت، قدرت بازسازی و ترمیم خارق العاده ای برخوردار است. هرگاه کبد 80 تا 90 درصد سلولهایش را نیز از دست بدهد باز هم قادر است به وظایفش عمل کند. همچنین کبد قادر است خودش را بطور کامل احیاء و باز سازی کند. حتی اگر بخش عمده کبد با عمل جراحی برداشته شود، کبد پس از چند هفته قادر است کاملا خودش را بازسازی کند. از این رو در پیوند کبد تنها لوب بزرگتر کبد فرد سالم به بدن فرد دریافت کننده پیوند زده میشود که پس از چند هفته هم اهدا کننده و هم دریافت کننده کبدشان بازسازی میگردد. اما کبد فنا ناپذیر هم نیست. سمومی مانند الکل، برخی داروها و ویروسهایی همچون هپاتیت B و C میتوانند آسیب دائمی به کبد وارد سازند. بیماریهای شایع کبد: 1- هپاتیت: هپاتیت به التهاب کبد اطلاق میگردد. عامل این التهاب میتواند ویروسی، باکتریایی، برخی داروها و یا ضربه مکانیکی باشد. اما از این میان هپاتیت ویروسی از همه شایع تر و خطرناکتر است. هپاتیت A وE از طریق آب و غذا، هپاتیت B از طریق خون- مایعات بدن-رابطه جنسی محافظت نشده-سوزن و سرنگ مشترک-مادر آلوده به جنین انتقال می یابد. هپاتیت B مانند ویروس HIV انتقال می یابد اما بسیار آسانتر از آن بطوری که ویروس هپاتیت B از طریق بزاق دهان نیز به آسانی انتقال می یابد. اگر بر حسب تصادف سوزن سرنگ فرد مبتلا به ویروس HIV در پوستتان فرو رود احتمال مبتلا شدن شما به این ویروس 1 در 2000 (0.2 درصد) میباشد اما اگر فرد مذکور مبتلا به هپاتیت B باشد احتمال مبتلا شدن شما به، 1 در 4 (25 درصد) کاهش مییابد. هپاتیت C نیز عمدتا از طریق خون انتقال می یابد. 2- کبد چرب: به تجمع سلولهای چربی در کبد اطلاق میگردد. کبد چرب در افراد چاق و دیابتی بیشتر مشاهده میگردد. 3- سرطان کبد:در این حالت تکثیر سلولهای کبدی سریعتر از حالت معمول انجام میگیرد. هپاتیت B و C شانس ابتلا به سرطان کبد را افزایش میدهند. 4- سیروز کبدی(تنبلی کبد): آسیب پیشرفته به کبد سیروز کبدی نامیده میگردد. در این حالت بافت طبیعی کبد به یک بافت‌ جوشگاهی‌ تبدیل میگردد. سیروز کبدی موجب میگردد تا کبد دیگر نتواند خودش را ترمیم و بازسازی کند به همین خاطر کبد بتدریج از کار می افتد. پیوند کبد تنها راه درمان سیروز کبدی میباشد. مصرف زیاد مشروبات الکلی، هپاتیت B و C، و بیماریهای خود ایمنی از عوامل ایجاد کننده سیروز کبدی میباشند. در زیر میتوانید تصویر کبد سالم (راست) و سیروز کبدی(چپ) را مشاهده کنید 5- سنگ کیسه صفرا: به وجود سنگ در کیسه صفرا اطلاق میگردد. سنگ کیسه صفرا عمدتا ازبلورهای کلسترول تشکیل یافته است اما در این سنگها املاح صفراوی و کلسیم نیز مشاهده میگردد. رژیم غذایی پر چرب و کم فیبر، اضافه وزن و چاقی و قرصهای ضد بارداری از عوامل بروز سنگ کیسه صفرا میباشد. 6- یرقان(زردی): به افزایش غلظت بیلی روبین خون اطلاق میگردد. یرقان موجب زرد شدن پوست، سفیدی چشمها و غشاء مخاطی دهان میشود. این رنگ زرد در موارد شدید تر به قهوه ای میگراید. انسداد مجاری صفراوی، بیماریهای خونی (مانند کم خونی)، نارسایی های کبدی، نقصهای ژنتیکی و هپاتیت ویروسی از عوامل بوجود آورنده یرقان میباشند. مصرف غذاها و مواد شیمایی حاوی مقادیر زیاد بتا کاروتن مانند هویج نیز باعث زردی پوست میشود اما سفیدی چشم در این حالت زرد نمیشود. یرقان فیزیولوژیک در نوزادان تازه متولد شده یک امر طبیعی و بی خطر میباشد. این زردی از روز دوم و پنجم تولد در نوزاد بروز کرده و حداکثر تا دو هفته باقی میماند. علت زردی فیزیولوژیک تغییرات خونی و عدم تکامل کامل کبد نوزاد می باشد. اگر زردی پس از هفته نخست تولد در نوزاد بروز کند ممکن است بعلت شیر مادر باشد که می‌بایست شیر مادر برای چند روز قطع و سپس مجددا آغاز گردد. (البته زردی نوزادان را حتما با پزشک متخصص خود در میان بگذارید) زردی نشانه بیماریست است و نه یک بیماری. علایم خوب کار نکردن کبد به قرار زیر میباشد: 1- عدم تحمل غذاهای چرب و ادویه دار. 2- افزایش وزن. 3- سردرد تکرار شونده. 4- سوء هاضمه. 5- یبوست مزمن. 6- ضایعات پوستی: اگزما، پسوریازیس و جوش دانه ها. 7- طعم فلزی در دهان. 8- تورم و یا درد شدید شکم. 9- اختلالات رود ه ای، سینوسی و آلرژیک. 10- سیستم ایمنی ضعیف. 11- پیری زود رس. 12- خستگی مزمن. ‌13- خونریزی و یا کبود شدن سریع پوست. 14- ادم(خیز) پاها. (تجمع پاها از مایعات) 15- مدفوع آغشته به خون و یا قیر مانند و یا مدفوع کم رنگ. 16- ادرار خیلی تیره. 17- خارش طولانی مدت پوست. 18- بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ و علائم شبیه آنفلوانزا. راههای محافظت از این ارگان حیاتی: 1- از مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر اجتناب ورزید. 2- هرگز داروها و مواد مخدر را با الکل نیامیزید. مصرف همزمان استامینوفن و الکل برای کبد بسیار سمی بوده و به آن آسیب جدی وارد میسازد. 3- مصرف بی رویه استامینوفن و سایر مسکنهای درد مانند TYLENOL (به غیر از آسپرین) برای کبد مضر میباشد. 4- حتما خود را در مقابل ویروس هپاتیت B واکسینه کنید. 5- داروها نیز سم محسوب میشوند. بنابراین از مصرف خود سرانه آنها بپرهیزید. داروها را با تجویز پزشک مصرف کرده و میزان دوزمصرفی انها را افزایش ندهید. 6- از مصرف بیش از حد ویتامین های محلول در چربی مانند A,D,E,K بپرهیزید. 7- از مصرف غذاهای پر چرب بپرهیزید. کبد تمام کلسترول مورد نیاز بدن شما را میسازد. 8- وزن خود را کنترل کنید. چاقی شما را مستعد بیماریهای: کبد چرب، هپاتیت و سیروز کبدی میکند. 9- بهداشت فردی را رعایت کنید. 10- از مصرف داروهای غیر ضروری اجتناب ورزید. از مصرف همزمان چند دارو با هم خودداری کنید مگر با تجویز پزشک. 11- مصرف ویتامین C و چای سبز برای سلامتی کبد مفید است. 12- مصرف غذاهای سرخ کرده، آماده(فست فود) و روغنهای جامد را به حداقل برسانید. 13- از غذاهای پرچرب،خیلی شیرین و یا شور بپرهیزید. 14- از روبوسی افراد غریبه خودداری کنید. 15- بطور منظم ورزش کنید.2 تا 3 روز در هفته فعالیت بدنی داشته باشید. 16- مصرف غذاهای پر فیبر را افزایش دهید مانند: سبزیجات، میوه ها، برنج، غلات و دانه های کامل. 17- هرگز به سرنگ و سوزنهای دور انداخته شد دست نزنید. 18- بخارات حاصل از رنگها، حلالها، تینرها، چسبها، اسپری های رنگ، اسپری های آفت کش و حشره کش همگی سمی هستند. بنابراین هنگام سمپاشی، استفاده از اسپری حشره کش ورنگ کردن حتما از ماسک استفاده کرده و از تهویه مناسب اتاق مطمئن گردید. همچنین برای جلوگیری از تماس یافتن این گونه مواد شیمایی با پوست حتما از دستکش، کلاه و ماسک استفاده کنید. 19- از آمیزش جنسی محافظت نشده و به اشتراک گذاشتن سرنگ و سوزن اجتناب ورزید. 20- هپاتیت B و Cدرمان نشده منجر به سیروز کبدی، سرطان کبد و سرانجام پیوند کبد میگردند. بنابراین چنانچه جزو آن دسته از افرادی میباشید که در معرض این بیماریها قرار دارید حتما واکسن هپاتیت B را تزریق کنید و بطور منظم هم تست هپاتیت را انجام دهید. افراد زیر بیشتر در معرض ابتلا به هپاتیت میباشند: * افرادی که از داروهای داخل وریدی استفاده میکنند. * معتادانی که از سوزن و سرنگ مشترک استفاده میکنند. * زنان و مردانی که شریک جنسی متعدد دارند. * کارکنان آمبولانسها، پرستاران، آتش نشانان، افسران پلیس و غسالها. منبع : بانک اطلاعات پزشکی

سرطان کبد و علایم بیماری

 

 

 

سرطان کبد هادی ناصری hadi@radiozamaneh.com بزرگ‌ترین غده‌ی بدن، حجیم و به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای، در قسمت راست بدن و زیر پرده‌ی دیافراگم واقع شده است. وزنی معادل ۱۵۰۰ گرم دارد، به طول ۲۸ سانتی‌متر، عرض ۱۸ سانتی‌متر و عمق هشت سانتی‌متر است که در سطوح خود با قلب، ریه و دنده‌ها در تماس است. کبد یا جگر که غده‌ی مهم ضمیمه‌ی دستگاه گوارش محسوب می‌شود، دارای فعالیت‌های بی‌شماری است که اکثر آن‌ها برای بدن حیاتی هستند. باید توجه کرد که حیات بدون کبد ممکن نیست. کبد یکی از مقاوم‌ترین و سازگارترین اعضای بدن بوده که در شدیدترین آسیب‌ها تا هنگامی که بتواند با تکه‌ی کوچکی از خود (۱۰ تا ۱۵ درصد) انجام وظیفه کند، شخص متوجه آسیب نمی‌شود. برخی وظایف پالایشگاه بدن را این‌گونه می‌توان نام برد: سوخت و ساز کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها و پروتئین‌ها (مانند آلبومین)، ذخیره‌ی ویتامین‌ها، انعقاد خون، ذخیره‌ی آهن، سم‌زدایی و حذف و دفع داروها، دفع بیلی‌روبین، ذخیره و آزادسازی گلوکز، تبدیل آمونیاک به اوره (شکل قابل دفع از بدن)، تولید کلسترول، تولید صفرا (برای هضم چربی‌ها)، تولید و ترشح برخی اجزای سیستم ایمنی بدن، آنزیم‌ها، هورمون‌ها و‌... طبیعتاً صحت انجام هر کدام از این وظایف به خودی خود برای بدن حیاتی است، اما کبد مانند هر ارگانی بیماری‌ها و نارسایی‌هایی نیز دارد. انواع هپاتیت، التهاب، انگل‌ها و نقص‌های مادرزادی به سراغ کبد می‌روند. در بخش دوم از مجموعه مطالب درآمدی بر سرطان به جایگاه و وظایف دستگاه گوارش اشاره‌ی کوچکی شد. اکنون به سرطان، یکی دیگر از اعضای این دستگاه می‌پردازیم. سرطان کبد (Liver Cancer) یا کارسینوم سلول کبدی (HCC) یا در اصلاح عامیانه «جگر سیاه» که به اشتباه «هپاتوما» نیز نامیده می‌شود، حدود شش درصد سرطان‌های سراسر جهان را دربر می‌گیرد. اما بروز آن در مناطق مختلف جهان بسیار متفاوت است. بیش از ۸۵ درصد موارد در کشورهایی با میزان بالای عفونت مزمن هپاتیت B رخ می‌دهد. بالاترین میزان بروز در کشورهای آسیای شرقی و جنوب شرقی (چین، ژاپن، کره و تایوان) و کشورهای آفریقایی مثل موزامبیک که در آن‌ها عامل هپاتیت به‌صورت عمودی (از مادر به فرزند هنگام تولد) منتقل می‌شود، رخ می‌دهد. در این کشور حدود نیمی از مبتلایان به سرطان کبد زیر ۳۰ سال سن دارند. سالانه بیش از ۶۰۰ هزار نفر در سراسر جهان در اثر ابتلا به سرطان کبد جان خود را از دست می‌دهند که حدود نیمی از آن در چین اتفاق می‌افتد. میزان ابتلا نیز بین یک میلیون تا یک و نیم میلیون در سال گزارش می‌شود. مردان دو برابر بیشتر از زنان به این سرطان مبتلا می‌شوند. محققان علت این امر را وقوع تغییرات ژنتیکی درپی بروز التهاب مزمن کبدی در مردان می‌دانند. در مناطق آسیایی و آفریقایی اوج بروز بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی بوده و میزان شیوع در ایالات متحده طی ۲۵ سال اخیر سه برابر شده است، اما همچنان در مقایسه با کشورهای آسیایی (تا ۳۰ برابر) پایین‌تر است. مصرف نارنگی با داشتن پیش‌ساز ویتامین A در پیشگیری از ابتلا به سرطان کبد موثر است انواع سرطان کبد: سرطان کبد بر دو نوع اصلی بحث می‌شود: الف: سرطان اولیه‌ی کبد: خود بر دو نوع اساسی است: ۱) کارسینوم سلول کبدی (HCC): که همان نوع اصلی و شایع سرطان کبد بوده و در این مطلب به آن می‌پردازیم ۲) کلانژیو کارسینوم: سرطان بدخیم با تمایز از مجاری صفراوی داخلی و خارجی بوده و بیشتر در سنین ۵۰ تا ۷۰ سالگی دیده می‌شود. از آنجایی که این نوع سرطان کبد تا مراحل پیشرفته‌ی بیماری، بدون علامت است بنابراین بیشتر بیماران تومورهای غیرقابل جراحی خواهند داشت. متوسط زمان بقای بیمار در هر حالت ۶ تا ۱۸ ماه خواهد بود. بروز کلانژیو کارسینوم داخل کبدی در سرتاسر جهان در حال افزایش است در حالی که سرطان‌های نوع خارج کبدی در حال کاهش است. از عوامل خطرساز این نوع سرطان می‌توان به بیماری‌های فیبروکیستیک کبد و التهاب مزمن اشاره کرد. این نوع از سرطان کبدی نسبت به نوع قبل تمایل بیشتری برای گستردگی خارج کبدی دارد و ممکن است به عقده‌های لنفاوی ناحیه‌ای، ریه‌ها، استخوان‌ها و غدد فوق کلیه دست‌اندازی کند. ب: سرطان ثانویه‌ی کبد: نوع دیگری از سرطان که کبد را درگیر می‌کند، سرطان‌هایی هستند که در دیگر نقاط بدن وجود دارند و به کبد دست‌اندازی می‌کنند. از مهم‌ترین این دست‌اندازی‌ها می‌توان به دست‌اندازی از روده بزرگ، پستان، پانکراس، ریه، مری و پوست اشاره کرد. مراحل سرطان کبد: سیستم‌های مختلفی چون Okuda، French، CLIP، BCLC، CUPI و TNM برای مرحله‌بندی سرطان کبد به‌کار می‌روند. سرطان کبد بر حسب سیستم TNM پنج مرحله دارد: مرحله‌ی صفر یا T0: هیچ شواهدی از سرطان اولیه وجود ندارد. مرحله‌ی یک یا T1: مشاهده‌ی تومور منفرد بدون دست‌اندازی به عروق. مرحله‌ی دو یا T2: یک یا چند تومور با اندازه‌ی کمتر از پنج سانتیمتر و با دست‌اندازی عروقی. مرحله‌ی سه یا T3: یک یا چند تومور با اندازه‌ی بزرگ‌تر از پنج سانتیمتر یا تومورهایی که شاخه‌ی اصلی ورید باب و یا هپاتیک را درگیر کرده‌اند. مرحله‌ی چهار یا T4: تومورها به اعضا و بافت‌های هم‌جوار چون کیسه‌ی صفرا یا پرده‌ی صفاق احشایی دست‌اندازی کرده‌اند. کبد سالم (بالا) و کبد سرطانی (پایین) (منبع) علایم سرطان کبد: معمولاً در مراحل اولیه علامتی ندارد تا هنگامی که تومور(ها) به حد قابل ملاحظه‌ای بزرگ و قابل لمس شوند. در این حالت برخی علایم به شرح زیرند: ۱.وجود توده‌ای سفت در سمت راست و بالای شکم به همراه درد. ۲.بزرگ شدن کبد و طحال ۳.تب خفیف ۴.زردی چشمان و پوست ۵.آب آوردن شکم و تورم آن ۶.خستگی و خواب‌آلودگی ۷.کاهش اشتها و وزن به همراه کاهش قند خون، هم‌چنین احساس پُری پس از صرف وعده غذایی کوچک ۸.تهوع احساس ناملایمی و ناراحتی در شکم و همچنین احساس کشیدگی عضلات شکم از دیگر علایم این سرطان هستند. عوامل ایجاد کننده: مهم‌ترین عوامل در حقیقت آن‌هایی هستند که بافت کبد را تخریب کرده و یا می‌آزارند: ۱- عفونت با ویروس هپاتیت: بزرگ‌ترین عامل ابتلا به سرطان کبد، عفونت با ویروس هپاتیت B و C است. ویروس هپاتیت باعث سیروزی شدن کبد (جانشینی بافت فیبر به‌جای بافت طبیعی در کبد و در نهایت از دست رفتن فعالیت آن) شده و در نتیجه به سرطان می‌انجامد. البته باید توجه کرد که ویروس هپاتیت B می‌تواند بدون بروز سیروز نیز به سرطان کبد دامن بزند. هپاتیت فرم مزمن که بالاترین درصد مبتلایان را به خود اختصاص می‌دهد، بیشتر از فرم حاد موجب سرطان کبد می‌شود. در مناطقی که از نظر جغرافیایی میزان بیشتری از درگیری با ویروس هپاتیت B وجود دارد مانند تایوان، کره، تایلند، هنگ‌کنگ، سنگاپور، مالزی و کشورهای نواحی حاره‌ای آفریقا میزان بروز سرطان کبد بسیار بیشتر است. در کشورهایی چون ژاپن و ایتالیا که هپاتیت C در آن نقاط بومی است میزان بالاتری از ابتلا را در کارنامه‌ی خود دارند. ۲. مصرف الکل: مصرف مداوم و بیش از اندازه‌ی الکل به دلیل آسیب به کبد و سیروز باعث بالارفتن احتمال ابتلا خواهد شد. بیش از ۸۰ درصد موارد مبتلا به سیروز ارتباط داده شده‌اند. ۳. آفلاتوکسین: آفلاتوکسین ماده‌ی بسیار سمی تولید شده از نوعی قارچ میکروسکوپی است که به شدت برای کبد سرطان‌زاست. این ماده در ذرت، بادام زمینی، پسته، حبوبات و نان کپک زده به وفور یافت می‌شود. آفلاتوکسین با جهش در DNA سلول‌های کبدی باعث سرطان می‌شود. خطر ابتلا در افراد آلوده به ویروس هپاتیت و هم‌زمان آلوده به آفلاتوکسین نسبت به افراد فاقد این دو عامل تا ۲۰۰ برابر بیشتر است. ۴- تیروزینمی ارثی و هموکروماتوز ارثی: تیروزینمی ارثی بیماری بسیار نادری است که با این وجود در ۴۰ درصد مبتلایان، تومور کبدی وجود دارد. هموکروماتوز ارثی نیز اختلالی ژنتیکی است که با تجمع بیش از حد آهن در ارگان‌هایی مثل کبد و پانکراس همراه است. این بیماری نیز منجر به سیروز کبدی و در نهایت سرطان خواهد شد. ۵- آلودگی به انواع انگل‌های کبدی: چون کلونورکیس، فاسیولا، دیکروسلیوم، شیستوزوما و... به دلیل آسیب کبدی امکان ابتلا را بالا می‌برد. سایر عوامل عبارتند از: چاقی، نژاد، سن، جنس، کشیدن سیگار و دخانیات، مصرف طولانی مدت قرص‌های ضد بارداری، اختلالات متابولیسمی، انواع التهاب کبد و سایر عفونت‌ها. تصویر شماتیک کبد به همراه کیسه‌ی صفرا (منبع) تشخیص و درمان: برای تشخیص می‌توان از تکنیک‌های تصویربرداری چون ام‌آر‌آی و سی‌تی اسکن و سونوگرافی، نمونه‌برداری، آزمایش خون، معاینه‌ی بالینی و همچنین میزان آلفا فیتو پروتئین (AFP) استفاده کرد. افزایش AFP همیشه برای تشخیص سرطان کمک نمی‌کند زیرا در حالت‌هایی چون سیروز، نکروز (مرگ ناگهانی) وسیع سلول‌ها، هپاتیت مزمن، آبستنی طبیعی و زجر یا مرگ جنین نیز ممکن است رخ دهد، اما به ندرت میزان بسیار بالا (بالاتر از ۱۰۰۰ نانوگرم در میلی‌لیتر) در مواردی غیر از سرطان کبد دیده می‌شود. متأسفانه سرطان کبد یکی از کشنده‌ترین سرطان‌ها محسوب می‌شود و تقریباً لاعلاج است. اقدامات صورت گرفته بیشتر برای افزایش بقای عمر بیمار به‌کار می‌رود که در اکثر مواقع نتیجه‌بخش نیست: ۱- پیوند کبد: برای برخی بیماران ممکن است راه مناسبی باشد اما به شرطی که سرطان به نقاط دیگر دست‌اندازی نکرده باشد و یک کبد مناسب برای پیوند یافت شود. معمولاً در این روش تا ۲۰ درصد سرطان مجدداً عود خواهد کرد. ۲- جراحی: اگر سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود و تا حد قابل قبولی سالم باقی مانده باشد و یا سیروز کبدی در مراحل اولیه باشد، جراح به خارج کردن ناحیه‌ای از کبد که تومور در آن واقع شده است اقدام می‌کند. به این عمل «برش» هم گفته می‌شود. همچنین می‌توان از عمل جراحی سرد برای نابودی ضایعه‌ی سرطانی استفاده کرد. میزان عود مجدد در این روش نیز بیش از ۶۰ درصد در عرض پنج سال است. ۳- ریشه‌کنی: برخی تومورهای کبد را می‌توان با روندی به نام «ریشه‌کنی» نابود کرد. ریزموج‌های رادیویی می‌توانند با داغ کردن تومور آن را منهدم کنند. همچنین می‌توان با تزریق الکل اتانول به تومور آن را ریشه‌کن کرد. ۴- شیمی درمانی: البته این روش هم نمی‌تواند سرطان کبد را درمان کند اما در فن‌آوری جدیدی با تزریق داروی شیمی درمانی به عروقی که به تومور خون‌رسانی می‌کنند، مقادیر زیادی از دارو به تومور منتقل می‌شود. ۵- پرتو درمانی: در مواقعی پزشکان تلاش می‌کنند تا اندازه و یا وسعت گسترش سرطان را با پرتوهای یونیزان یا پرتوی ایکس پرانرژی محدود کنند. پرتو درمانی سنتی علاوه بر تومور به بافت سالم کبد نیز آسیب می‌رساند بنابراین متخصصان در حال آزمایش فن‌آوری‌های جدیدی هستند که پرتوها را با دقت بیشتری به هدف بتابانند. ۶- درمان‌های حمایتی: مانند بقیه‌ی سرطان‌ها درمان‌های حمایتی جهت از بین‌بردن عفونت‌های قارچی، باکتریایی و ویروسی ثانویه که در کبد یا دیگر نقاط اتفاق می‌افتند ضروری است. همچنین از داروهای مسکن برای رفع درد استفاده می‌شود. علل مرگ: گفتیم سرطان کبد یکی از کشنده‌ترین سرطان‌های شناخته شده است. بنابراین به‌طور خلاصه دلایل مرگ شخص را بررسی می‌کنیم: ۱. لاغری شدید ۲. خونریزی‌های مری یا معدی - رودی ۳. نارسایی کبد همراه با اغمای کبدی ۴. پارگی تومور با خونریزی مرگبار (به ندرت) وضعیت بیمار مبتلا در حالت کلی معمولاً وخیم توصیف می‌شود اما در افرادی که یک تومور با قطر کمتر از دو سانتی‌متر و عملکرد کبدی مطلوب دارند وضعیت به مراتب بهتر خواهد بود. میانگین بقا بیماران هفت ماه تا حداکثر پنج سال با توجه به موفقیت‌آمیز بودن عمل جراحی است. متخصصان در حال تلاش برای افزایش این زمان هستند. همچنین نارسایی کلیه، احتباس سدیم که باعث آب آوردگی شکم می‌شود و دست‌اندازی سرطان به دیگر ارگان‌ها از دیگر عوامل مرگ هستند. پیشگیری: ۱- واکسن هپاتیت: بهترین راه پیشگیری از این سرطان انجام واکسیناسیون هپاتیت است. ۲- عدم مصرف الکل: حتی کاهش مصرف آن می‌تواند در سلامت کبد و سایر نقاط بدن موثر باشد. ۳- آفلاتوکسین: پرهیز از مصرف مواد غذایی مشکوک به آلودگی قارچی خصوصاً پسته (در ایران) و بادام زمینی و ذرت (در ایالات متحده). ۴- انجام آزمایش‌های سلامتی: انجام آزمایش‌ها و چکاپ منظم برای همه و افرادی که هپاتیت مزمن و یا ناراحتی‌های کبدی دارند. ۵- درمان بیماری‌های کبدی: معمولاً به دلیل خاصیت سازگاری کبد نادیده گرفته می‌شوند و بدون علامت هستند. درمان این بیماری‌ها و التهاب‌ها می‌تواند در امر پیشگیری بسیار موثر باشد. ۶- رژیم غذایی: مصرف برخی مواد غذایی تا حدودی از ابتلا به سرطان کبد موثر است برای مثال مصرف نارنگی با داشتن پیش‌ساز ویتامین A و قهوه با ترکیباتی ناشناخته تا حد زیادی از ابتلا به سرطان کبد جلوگیری می‌کنند. -------------------------------------------------------------------------------- منابع: ۱- آسیب شناسی اختصاصی رابینز، به نظارت و تدوین دکتر مسلم بهادری، انتشارات اندیشه‌ی رفیع، صص 390 الی 394 ۲- مرکز ملی سرطان آمریکا ۳- بخش سرطان کبد بیمارستان الگنی ۴- انجمن سرطان کبد آمریکا ۵- مرکز تحقیقات سرطان انگلستان ۶- انجمن سرطان کبد کانادا ۷- دکتر کن دیکسون ۸- اِمدیسین ۹‌- ویکی‌پدیا